ALIMENTY NA DZIECKO

Adw. Małgorzata Nagłowska
1. CZYM SĄ ALIMENTY NA DZIECKO?

Zgonie z definicją zawartą w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. W praktyce zaś, alimenty to obowiązek współfinansowania potrzeb dziecka a więc obowiązek dostarczania środków pieniężnych osobie, która się sama utrzymać nie może.

Obowiązek alimentacyjny względem dziecka uregulowany jest w przepisach ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Ta druga ustawa jednak reguluje alimenty tylko w zakresie dotyczącym zasad pomocy państwa osobom uprawnionym do świadczeń alimentacyjnych na podstawie tytułu wykonawczego w przypadku bezskuteczności egzekucji a więc wskazuje zasady i tryb uzyskania alimentów z tzw. funduszu alimentacyjnego
w przypadku gdy nie możemy ich uzyskać od osoby zobowiązanej do ich płacenia.

2. CO OBEJMUJĄ ALIMENTY NA DZIECKO?

Alimenty na dziecko jak wynika z powyższej definicji obejmują obowiązek dostarczania środków utrzymania oraz środków wychowania. Dostarczanie środków utrzymania polega na zaspokajaniu bieżących potrzeb dziecka. Składają się na to m.in.:

wyżywienie,
zakup odzieży,
edukacja,
leczenie, badania, leki,
zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych,
zakup kosmetyków i środków czystości, przyborów szkolnych itp.

Dostarczanie środków wychowania obejmować będzie natomiast m.in.:

dbanie o rozwój fizyczny i umysłowy uprawnionego,
zapewnienie możliwości rozwoju pasji,
zapewnienie dostępu do szeroko rozumianej kultury.

Środki utrzymania i wychowania dziecka pozostają więc ze sobą w ścisłym
w związku i z reguły nie da się ich rozdzielić, służą one temu samemu celowi, którym jest zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do alimentów. Dodać należy, iż katalog środków utrzymania nie jest katalogiem zamkniętym i może się on zmieniać w zależności od sytuacji życiowej dziecka, które jest uprawnione do świadczenia alimentacyjnego.

3. NA KOGO PRZYSŁUGUJĄ ALIMENTY?

Co do zasady alimenty przysługują na dziecko, które nie jest jeszcze
w stanie utrzymać się samodzielnie. A więc dzieckiem uprawnionym do alimentów będzie dziecko małoletnie (niepełnoletnie), dziecko dorosłe, także dziecko przysposobione, dziecko pozamałżeńskie. Warunkiem jest, to aby dziecko nie było w stanie samodzielnie się utrzymać. Wyjątek dotyczy sytuacji, gdy dziecko ma majątek, a dochody z niego wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania
i wychowania. Poza powyższym dziecku przysługiwać będą alimenty tylko wtedy, gdy znajdować się będzie ono w niedostatku.

W określonych przypadkach alimenty przysługują na dziecko nienarodzone.

W myśl przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego alimenty m.in. mogą przysługiwać także małżonkowi (byłemu małżonkowi) po orzeczeniu separacji, unieważnieniu małżeństwa, a także po orzeczeniu rozwodu. Również rodzice którzy znaleźli się w niedostatku mogą zadać alimentów od dzieci. Jednak
w niniejszym opracowaniu skupiamy się tylko na alimentach przysługujących na dziecko.

4. OD KOGO PRSZYSŁUGUJĄ ALIMENTY?

Obowiązek alimentacyjny w myśl art. 128 Kodeksu rodzinnego
i opiekuńczego obciąża w krewnych w linii prostej (dziadkowie-rodzice-dzieci-wnuki) oraz rodzeństwo. Alimenty na dziecko przysługują od ich rodziców. Obowiązek alimentacyjny dotyczy zarówno rodziców biologicznych, jak i przysposabiających czy też adoptujących dziecko. Również dziecko żyjące w tzw. rodzinie patchworkowej może domagać się alimentów od ojczyma czy macochy, jeżeli odpowiada to zasadom współczucia społecznego. Podkreślić należy, iż obowiązek alimentacyjny nie jest uzależniony od władzy rodzicielskiej. Zatem nieposiadanie władzy rodzicielskiej przez zobowiązanego do alimentacji rodzica w żaden sposób nie wpływa na obowiązek alimentacyjny. Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego istnieje możliwość dochodzenia alimentów o dziadków dziecka. Można ich żądać jednak tylko
w określonych przypadkach. Obowiązek zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami. Mówiąc prościej w pierwszej kolejności to rodzice, a nie dziadkowie są zobowiązani do świadczenia alimentacyjnego na dzieci, a dopiero niemożność otrzymania alimentów od rodziców dziecka spowoduje, że obowiązek ten niejako „przejdzie” na jego dziadków.

5. JAK UZYSKAĆ ALIMENTY NA DZIECKO?

Jest kilka dróg uzyskania świadczenia alimentacyjnego na dziecko:

w formie umowy alimentacyjnej zawartej przed notariuszem,
w formie umowy (ustnej/pisemnej) pomiędzy rodzicami dziecka,
w formie ugody zawartej przed mediatorem,
w formie ugody sądowej alimentacyjnej (postępowanie pojednawcze),
w wyroku orzekającym rozwód rodziców dziecka,
w wyroku sądu rodzinnego.

W niniejszym tekście skupimy się jednak tylko na uzyskaniu świadczenia alimentacyjnego w postępowaniu sądowym poprzez złożenie pozwu o alimenty.

Pozew o alimenty powinien spełniać ogólne warunki pisma procesowego
a więc zgodnie z art. 126 § 1. Każde pismo procesowe powinno zawierać:

1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane;

2) imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;

3) oznaczenie rodzaju pisma;

4) osnowę wniosku lub oświadczenia;

5) w przypadku gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub oświadczenia – wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie, oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów;

6) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;

7) wymienienie załączników.

§ 1¹ . Do pisma procesowego dołącza się załączniki wymienione w tym piśmie.

§ 2. Gdy pismo procesowe jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie przedmiotu sporu oraz: 1) oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron (…) 1¹)oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy przedstawicieli ustawowych i pełnomocników stron,

2) numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) powoda będącego osobą fizyczną (…).

Przystępując do sporządzania pozwu o alimenty należy zacząć od podania miejscowości oraz daty. Następnie dokonujemy:

I. Oznaczenie Sądu

Sądem właściwym do złożenia pozwu o alimenty będzie Sąd Rejonowy właściwy według miejsca zamieszkania uprawnionego do alimentów, a więc dziecka lub też przed Sąd Rejonowy właściwy na miejsce zamieszkania pozwanego
o alimenty rodzica.

II. Oznaczenie stron

Stronami postępowania alimentacyjnego będą powód i pozwany. Powodem jest strona, która występuje do sądu z pozwem, a więc będzie nim dziecko, które
w przypadku nie ukończenia 18 lat reprezentowane jest przez przedstawiciela ustawowego czyli drugiego rodzica. Pozwanym zaś jest strona przeciwko, której kierowany jest pozew. Będzie nim rodzic, od którego żądamy zasądzenia alimentów.

W pozwie należy podać imię i nazwisko strony powodowej, czyli małoletniego dziecka oraz jego przedstawiciela ustawowego – rodzica, który je reprezentuje. Podać należy również adres miejsca zamieszkania powoda oraz obligatoryjnie jego numer PESEL. W stosunku do strony pozwanej również podać należy jej imię i nazwisko, adres miejsca zamieszkania, numer PESEL podajemy fakultatywnie jeżeli go znamy. Jeżeli strony postępowania reprezentowane są przez fachowych pełnomocników tj. adwokata czy radcę prawnego podajemy ich dane.

III. Wartość przedmiotu sporu

W pozwie o alimenty wskazać należy także wartość przedmiotu sporu. Wartość przedmiotu sporu, często w skrócie w.p.s. jest to kwota, którą dochodzimy od pozwanego. Wartość przedmiotu sporu w pozwie o alimenty oznaczamy na podstawie art. 22 k.p.c., który mówi, że: w sprawach o prawo do świadczeń powtarzających się wartość przedmiotu sporu stanowi suma świadczeń za jeden rok, a jeżeli świadczenia trwają krócej niż rok – za cały czas ich trwania. Zatem aby obliczyć wartość przedmiotu sporu, miesięczną kwotę alimentów jakiej dochodzimy w pozwie mnożymy raz 12 miesięcy np.: 1000 zł., (miesięczna kwota alimentów) x 12 = 12 000, a więc kwota 12 000 zł. będzie stanowiła wartość przedmiotu sporu.

IV. Oznaczenie pisma procesowego

Następnie zgodnie ze wspomnianym powyżej art. 126 k.p.c. § 1 pkt 3) oznaczyć należy rodzaj pisma. W naszym przypadku będzie to: pozew
o alimenty.

V. Określenie żądania pozwu, daty wymagalności, faktów, na których powód opiera swoje zadanie, informacji o przeprowadzonej mediacji

W myśl art. 187 k.p.c. pozew o alimenty powinien zawierać również dokładnie określone żądanie. Prawidłowo sformułowane żądanie w pozwie
o alimenty powinno wskazywać miesięczną kwotę jaką żądamy na dziecko. Podać należy również do kiedy alimenty mają być płatne oraz w jakiej formie np. płatne do 10 dnia każdego następującego po sobie miesiąca do rąk matki/ojca dziecka/ na wskazany numer rachunku bankowego poczynając od dnia złożenia pozwu wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia płatności którejkolwiek z rat. W tej części pozwu wskazać należy także inne żądania m.in. zabezpieczenia alimentów na czas trwania postępowania, przeprowadzenia wniosków dowodowych wraz z tezami dowodowymi na poparcie swoich twierdzeń (z dokumentów, z przesłuchania świadków, przesłuchania stron), a także wszelkie inne wnioski dowodowe tj.: przeprowadzenie rozprawy pod nieobecność powoda, nadanie wyrokowi klauzuli natychmiastowej wykonalności, zasądzenie na rzecz powoda kosztów procesu.
W praktyce datą wymagalności będzie data złożenia pozwu.
Wskazać należy także fakty, na których strona powodowa opiera swoje żądanie, a więc w pozwie powinny być przytoczone okoliczności faktyczne,
z którymi powód wiążę dochodzone roszczenia.
Ze względów formalnych w pozwie o alimenty podaje się także informację
o tym czy strony podjęły próbę mediacji czy też innego pozasądowego sposobu polubownego zakończenia sporu. W przypadku niepodejmowania takich prób należy wskazać ich przyczynę (art. 187 § 1 pkt 3 k.p.c.).

VI. Uzasadnienie

Uzasadnienie pozwu o alimenty jest częścią mniej sformalizowaną, w której wskazujemy powody dochodzenia alimentów oraz uzasadniamy ich wysokość. Opisujemy tu stan faktyczny sprawy, powody które skłoniły do złożenia pozwu, sytuację rodzinną i majątkową stron, możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanego, miesięczne koszty utrzymania uprawnionego do alimentów, a także jak wyglądają kontakty zobowiązanego rodzica
z dzieckiem.

VII. Podpis powoda

Pozew o alimenty musi być własnoręcznie podpisany przez powoda,
w przypadku małoletniego pozew podpisuje jego przedstawiciel ustawowy czyli rodzic. W Przypadku gdy stronę zastępuje profesjonalny pełnomocnik to on podpisuje pozew.

VIII. Załączniki

Na końcu pozwu należy zamieścić listę załączników, które przywołaliśmy
w treści pozwu. Załączniki te należy dołączyć do pozwu, dołączyć należy także odpis pozwu wraz z załącznikami dla strony pozwanej.

Pozew o alimenty nie podlega opłacie sądowej. Zgodnie bowiem z art. 96 ust. 1 pkt 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych.

6. OD CZEGO ZALEŻY WYSOKOŚĆ ALIMENTÓW NA DZIECKO?

Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowy możliwości zobowiązanego. A więc wysokość alimentów zależy od dwóch czynników, tj. od:

usprawiedliwionych potrzeb dziecka uprawnionego do otrzymania alimentów oraz
zarobkowych i majątkowych możliwości rodzica zobowiązanego do płacenia alimentów.

Czym są zatem usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentów? Usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentów będą to potrzeby konieczne i niezbędne do zaspokojenia dziecku utrzymania oraz prawidłowego rozwoju fizycznego i duchowego. Na usprawiedliwione potrzeby uprawnionego dziecka przede wszystkim wpływać będą wiek, stan zdrowia, jego zdolności czy zainteresowania. Uzasadnione potrzeby dziecka mogą mieć charakter materialny
i niematerialny. Będą składały się na nie m.in.: – wyżywienie, – odzież/obuwie, – kosmetyki, środki czystości, – opłaty w części przypadającej na dziecko (czynsz, media), – żłobek/przedszkole/szkoła, podręczniki, przybory szkolne, – zajęcia dodatkowe (korepetycje, hobby, języki obce), – leczenie (wizyty lekarskie, badania, lekarstwa), – zabawki, książki, gry. Podany katalog nie jest oczywiście katalogiem zamkniętym i zależy on od konkretnego stanu faktycznego w odniesieniu do konkretnego dziecka uprawnionego do alimentów. Ponoszenie kosztów związanych z zaspokajaniem usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego powinno poparte być odpowiednimi dowodami, będą to
z reguły faktury i rachunki imienne dokumentujące poniesione wydatki. Sąd na podstawie oceny potrzeb dziecka określi wysokość alimentów. Wysokość alimentów na rzecz dziecka powinna być ustalona w stosunku do obecnych potrzeb dziecka; nie mogą być uwzględnione przewidywane dopiero w przyszłości koszty nauki, wydatki szkolne itp.; w razie późniejszego wzrostu potrzeb dziecka alimenty mogą być zawsze podwyższone. Co ważne, dziecko ma prawo do życia na podobnej stopie życiowej jak rodzice. Im dotychczasowa stopa życiowa dziecka była wyższa, tym wyższe alimenty mogą być zasądzone. Konsekwencją zasady równej stopy życiowej rodziców i dzieci jest fakt, iż rodzice nie mogą uchylać się od obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, tylko na tej podstawie, że wykonywanie obowiązku alimentacyjnego stanowiłoby dla nich nadmierny ciężar. Rodzice mają bowiem obowiązek podzielić się z dzieckiem nawet najmniejszymi dochodami.

Wysokość alimentów na dziecko zależy także od możliwości zarobkowych
i majątkowych zobowiązanego rodzica. Zatem oprócz usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego sąd w postępowaniu alimentacyjnym bada także zarobkowe
i majątkowe możliwości zobowiązanego. Możliwości zarobkowe oznaczają predyspozycje, potencjał zobowiązanego rodzica do uzyskania przez niego dochodów. Przy czym nie chodzi tu tylko o otrzymywane przez rodzica wynagrodzenie za pracę. W postępowaniu alimentacyjnym sąd badał będzie jakie dochody zobowiązany do alimentacji mógłby uzyskać przy pełnym wykorzystaniu swoich możliwości zarobkowych,
z uwzględnieniem jego wieku, stanu zdrowia, wykształcenia, doświadczenia zawodowego czy też posiadanych kwalifikacji.
A więc możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określać będą zarobki
i dochody, jakie zobowiązany uzyskałby przy pełnym wykorzystaniu swojego potencjału tj. przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych. Sąd bierze to szczególnie pod uwagę, gdy na pierwszy rzut oka widać, iż podane przez zobowiązanego zarobki i dochody są zaniżone. Zdolności majątkowe zaś to pożytki, jakie może dostarczyć posiadany przez zobowiązanego majątek, np. w przypadku gdy zobowiązany posiada nieruchomość lub maszyny budowlane, która są niewynajmowane, to sąd ustalając wysokość alimentów będzie brał pod uwagę potencjalny dochód z ich najmu. Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie albo wobec osoby niepełnosprawnej może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego; w takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego. Często jest bowiem tak, że rodzic który samotnie wychowuje dziecko będzie zobowiązany do pokrywania kosztów finansowych utrzymania dziecka w niższej wysokości, gdyż wykonuje on już swój obowiązek alimentacyjny poprzez osobiste starania o utrzymanie czy też wychowanie dziecka. Usprawiedliwione potrzeby powinny być oceniane nie tylko na podstawie wieku, lecz również miejsca pobytu dziecka, jego środowiska, możliwości zarobkowych zobowiązanych do jego utrzymania i całego szeregu okoliczności każdego konkretnego wypadku. W szczególności pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można odrywać od pojęcia zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Pojęcia te w praktyce pozostają we wzajemnej zależności i obie przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, zwłaszcza przy ustaleniu przez sąd wysokości alimentów.

Podkreślić należy, że na wysokość alimentów nie mają wpływu świadczenia ze środków publicznych. Zgodnie z art. 135 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wypływają:
1) świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego, 2) świadczenia, wydatki i inne środki finansowe związane z umieszczeniem dziecka w pieczy zastępczej, 3) świadczenie wychowawcze, 4) świadczenia rodzinne, 5) rodzicielskie świadczenie uzupełniające. Na wysokość alimentów nie będzie miało wpływu także pobieranie świadczenia 500+ czy też środki z rodzinnego kapitału opiekuńczego.

7. DO KIEDY PRZYSŁUGUJĄ ALIMENTY NA DZIECKO?

Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie wskazuje górnej granicy wiekowej, do której należy płacić alimenty. Obowiązku alimentacyjnego nie determinuje także stopień wykształcenia dziecka czy też podjęcie przez niego pracy zarobkowej. Zgodnie bowiem z art. 133 k.r.o. rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. A więc trwanie czy też ustanie obowiązku alimentacyjnego uzależnione będzie od tego czy dziecko jest w stanie się samodzielnie utrzymać. Dlatego też rodzice mogą być zobowiązani płacić alimenty dziecku już pełnoletniemu, w szczególności jeżeli się nadal uczy, gdy dziecko jest dotknięte chorobą lub niepełnosprawnością lub kiedy jego zarobki nie pozwalają mu na pokrycie wszystkich usprawiedliwionych potrzeb.

8. CO ZROBIĆ GDY RODZIC NIE PŁACI?

Uzyskanie orzeczenia o przyznaniu świadczeń alimentacyjnych nie daje nam gwarancji, iż zobowiązany do nich rodzic będzie je płacił. W przypadku kiedy zobowiązany uchyla się od alimentacji mamy kilka rozwiązań:

Egzekucja komornicza

Wyrok zasądzający alimenty opatrzony jest w tzw. klauzulę wykonalności.
Z takim tytułem wykonawczym należy udać się do komornika, którzy ma prawo do wyegzekwowania należności od uchylającego się od płacenia alimentów dłużnika.

Zawiadomienie do Prokuratury

W przypadku gdy osoba zobowiązana do alimentacji nie uiściła conajmniej 3 rat alimentacyjnych dopuszcza się przestępstwa niealimentacji określonego w art. 209 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. kodeks karny.

Fundusz alimentacyjny

Gdy rodzic zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych nie dostarcza dziecku należnych mu środków utrzymania, a egzekucja komornicza nie przynosi pożądanych rezultatów, można ubiegać się o alimenty z funduszu alimentacyjnego. Świadczenie z funduszu alimentacyjnego przysługuje osobie uprawnionej, czyli tej która spełnia określone kryterium dochodowe: – do ukończenia przez nią 18 roku życia albo – do ukończenia przez nią 25 roku życia gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej, albo – bezterminowo gdy posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Świadczenie z funduszu alimentacyjnego przysługuje w wysokości ustalonych alimentów, jednak nie może być wyższe niż 500 zł. miesięcznie.

Wpis do rejestru dłużników

Osobę, która nie płaci zasądzonych alimentów można wpisać do Krajowego rejestru Długów, Biura Informacji Gospodarczej, czy też innego rejestru dłużników.

Niniejsze opracowanie jest tylko zarysem tematu dotyczącego sposobów uzyskania alimentów na dziecko i nie wyczerpuje ono zagadnienia do końca. Jego zadaniem jest nakreślenie najważniejszych informacji, które pomogą w uzyskaniu świadczenia alimentacyjnego od drugiego rodzica.

Opracowała adw. Małgorzata Nagłowska

Kategorie: Bez kategorii